Sakha, koji se nazivaju i Jakuti, je jedan od glavnih naroda u istočnom Sibiru, koji je brojao oko 380.000 u kasnom 20. veku. U 17. veku su naseljavali ograničeno područje na srednjem toku reke Lene, ali su se u moderno doba proširili širom republike Sakha (Jakutije) u dalekoj severoistočnoj Rusiji. Govore turskim jezikom.
Smatra se da su Sakha narod mešavina migranata iz regiona Bajkalskog jezera sa starosedeocima Lene — verovatno uglavnom Evencima (Evenki), koji su mnogo doprineli njihovoj kulturi. Drugi dokazi, međutim, upućuju na južno poreklo vezano za plemena koja su govorila turski u stepi i na Altajskim planinama.
Rana istorija Sakhe je malo poznata, iako epske priče datiraju iz 10. veka. U 17. veku su se mirno asimilirali sa drugim severnim narodima i sastojali su se od 80 nezavisnih plemena, podeljenih u klanove.
Većina Sakha je ranije živela polunomadskim načinom života, sa zimskim naseljima u zemljanim kolibama od brvana i letnjim kampovima sa kupastim šatorima od breze koji su se nalazili u blizini pašnjaka i izvora sena za zimsku stočnu hranu.
Procesom asimilacije mnogi, koji su živeli južno, su se okrenuli poljoprivredi, dok su oni severniji preuzeli uzgoj irvasa od Evenka.
Poznati su po svojoj veštini pravljenja grnčarije, što je bilo jedinstveno zanimanje među istorijskim sibirskim plemenima.
Uprkos arktičkoj klimi, Sakhe su se držale ekonomije zasnovane na uzgoju goveda, irvasa i konja. Mlečni proizvodi zauzimaju istaknuto mesto u njihovoj ishrani, a meso je rezervisano za posebne prilike. Ribolov u rekama i jezerima je druga po važnosti privredna delatnost. Mnoge tradicionalne umetnosti, kao što su rezbarenje slonovače i drveta i izrada nakita, još uvek se praktikuju.
Sakha se proteže do ostrva Henrieta na krajnjem severu a njene obale zapljuskuje opere ga more Laptev i Istočno sibirsko more. Te su vode, najhladnije i najhladnije od svih mora severne hemisfere, pokrivaju ledom 9-10 meseci u godini.
Poslednjih godina je globalno otopljavanje uzrokovalo topljenje smrznutog tla tako da postoji pretnja da će se hiljade domova tokom leta urušiti u blatu, dok su severna sela poplavljena.
Sakha je poznata po svojim ekstremnim klimatskim uslovima i to je najhladnije područje na severnoj hemisferi. Ovde su zabeležene neke od najnižih prirodnih temperatura.
Istočnosibirsko selo Ojmjakon jedno je od najhladnijih mesta na planeti.
To je ujedno i najhladnija tačka na severnoj zemljinoj polulopti i najhladnije stalno naseljeno mesto na Zemlji. Zimi temperatura na ovom „polu hladnoće“ pada na minus 70 stepeni Celzijusa.
Pored toga što se temperatura u njihovom selu spušta na -70 stepeni Celzijusa, većina stanovnika Ojmjakona proslavi 100. rođendan i život provede bez ozbiljnih oboljenja.
Na dužinu života verovatno utiču već poznati faktori: savršeno čist vazduh, savršeno čista voda, aktivan način života i zdrava ishrana. Ljudi ovde jedu uglavnom ribu, konjsko meso i mlečne proizvode. Nedostatak voća se kompenzuje divljim plodovima.
FOTOGRAFIJE licensed under the Creative Commons Attribution-Share Alike 2.5 Generic license.
