Home Info 19. JANUAR – DOGAĐAJI NA DANŠNJI DAN

19. JANUAR – DOGAĐAJI NA DANŠNJI DAN

25
0

1419 – U Stogodišnjem ratu Francuske i Engleske, grad Ruan predao se engleskom kralju Henriju V, koji je time okončao osvajanje Normandije.

1736 – Rođen je škotski inženjer i fizičar Džejms Vat. Razvio je i usavršio konstrukciju parne mašine (1765) koja je postala glavni pokretač Industrijske revolucije od druge polovine 18. veka.

1747 – Rođen je nemački astronom Johan Elert Bode, koji je pomoću niza brojeva (Bodeov niz) vrlo približno ustanovio srednju udaljenost prvih sedam planeta od Sunca. Bio je direktor Berlinske opservatorije i osnovao je 1774. ‚‚Berlinski astronomski godišnjak“ koji je izlazio do 1957.

1785 – Umro je srpski pisac Zaharija Stefanović Orfelin, jedan od najprosvećenijih Srba 18. veka. Bio je istoričar, bogoslov, izdavač, prevodilac, kaligraf i bakrorezac, leksikograf, čak botaničar i farmaceut. Rođen je 1726. u Vukovaru, školovao se u Budimu, Beču i Veneciji gde je i radio kao korektor srpskih knjiga. Pisao je poeziju (najpoznatija poema ‚‚Plač Serbiji“), najznačajnije njegovo književno istoriografsko delo je ‚‚Život Petra Velikog“. Jedan je od prvih srpskih kaligrafa i kartografa. Izradio je niz prelepih baroknih bakroreza, s duhovno nacionalnom tematikom. Radio je i grbovnike, likovna rešenja za knjige, portrete, pejzaže i alegorijske figure, što je delimično publikovano 1778. u delu ‚‚Kaligrafija“ – nakon čega postaje član bečke Umetničke akademije. Autor je jednog ‚‚Večnog kalendara“ u kojem se prvi put u Srba pominje astronomija kao nauka. Pisac je i prve poznate srpske knjige o vinima ‚‚Iskusni podrumar“ u kojoj je opisana tehnika spravljanja vina i podrumarstva. Posedovao je, za svoje vreme, ogromnu ličnu biblioteku od više hiljada naslova. Značaj ukupnog Orfelinovog dela za srpsku kulturu je nemerljiv.

1798 – Rođen je francuski filozof i matematičar Ogist Kont, jedan od osnivača filozofije pozitivizma i osnivač sociologije. Dela: ‚‚Kurs pozitivne filozofije“, ‚‚Rasprava o celini pozitivizma“, ‚‚Sistem pozitivne politike“, ‚‚Pozitivistički katehizam“.

1809 – Rođen je američki pisac Edgar Alan Po. Za života gotovo nepoznat, postao je jedan od najuticajnijih pesnika kada su vrednost njegovog dela otkrili francuski pesnici Bodler, Malarme i Valeri. U spisu „Filozofija kompozicije“ analizirao je pesnički postupak najčuvenije poeme „Gavran“. Njegove kratke pripovetke smatraju se pretečom detektivskog romana.

1813 – Rođen je engleski inženjer Henri Besemer, koji je 1855. pronašao postupak prerade sirovog gvožđa u čelik, nazvan ‚‚Besemerov postupak“. Čeličana koju je 1859. podigao u Šefildu i sada proizvodi čelik.

1839 – Rođen je francuski slikar Pol Sezan, čije je izrazito revolucionarno shvatanje umetnosti preobrazilo slikarstvo, ali i podstaklo ogorčen otpor konzervativaca. Bio je u mladosti pod uticajem baroka, romantizma i impresionizma, ali je uspeo da pronađe sopstveni put nakon povlačenja u rodni Eks-an-Provans. Nastojao je da prirodu ne analizira i reprodukuje, već da stvori sintezu oblika u prirodi i izrazi šta pred njom oseća. Naslikao je više stotina slika (predeli, mrtve prirode, portreti, kompozicije), uključujući remek dela poput ‚‚Kuće obešenog“, ‚‚Plave vaze“, ‚‚Kartaša“, ‚‚Autoportreta“, ‚‚Planine Sent-Viktoar“, ‚‚Kupačica“.

1853 – U Rimu je prvi put izvedena Verdijeva opera „Trubadur“.

1878 – Srpska vojska je u ratu s Turskom osvojila Vranje.

1899 – Velika Britanija i Egipat su uspostavili zajedničku kontrolu nad Sudanom.

1902 – U Petrogradu je rođen vizantolog Georgije Ostrogorski. Dugogodišnji profesor vizantijske istorije na Beogradskom univerzitetu i osnivač Vizantološkog instituta Srpske akademije nauka i umetnosti, jedno je od najvećih imena vizantologije 20. veka. U mnogobrojnim delima proučavao je sve vidove života Vizantije, a njegova „Istorija Vizantije“ prevedena je na više svetskih jezika.

1916 – Na grčko ostrvo Krf u Jonskom moru počele su da stižu prve jedinice srpske vojske posle povlačenja preko Albanije u Prvom svetskom ratu. Do aprila je na Krf došlo 140.000 srpskih vojnika.

1918 – Boljševici su u Petrogradu raspustili Ustavotvornu skupštinu Rusije.

1919 – Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca je u Srbiji i Crnoj Gori zamenila julijanski kalendar gregorijanskim koji je u drugim delovima novostvorene države već bio u upotrebi. Srpska pravoslavna crkva je zadržala julijanski kalendar.

1923 – Rođen je Markus Volf ‚‚Miša“, dugogodišnji šef ŠTAZI – tajne službe Ministarstva za državnu sigurnost nekadašnje Istočne Nemačke. Volf je važio za ključnu figuru Hladnog rata, a posle nemačkog ujedinjenja, za sivu eminenciju sveta špijunaže i osobu sa vrha liste protiv kojih se vodila istraga. Bio je 30 godina šef istočno-nemačke obaveštajne mreže u inostranstvu. Zahvaljujući njemu nemački kancelar Vili Brant bio je primoran da podnese ostavku. Bio je poznat kao ‚‚čovek bez lica“, pošto je samo jednom fotografisan i to 1978. u Stokholmu, do tada su ga njegovi neprijatelji znali samo preko jedne fotografije iz 1959. Rođen je 1923. kao sin jevrejskog lekara i dramaturga. Prve godine života je proveo u Štutgartu, a detinjstvo u Švajcarskoj i Sovjetskom Savezu. Izvesno vreme je radio i kao novinar.

1938 – Umro je Branislav Nušić, najveći srpski i jugoslovenski komediograf, član Srpske kraljevske akademije. Uzori su mu bili Gogolj i raniji srpski komediografi Sterija i Trifković. Njegove komedije i danas su na pozorišnim repertoarima („Sumnjivo lice“, „Gospođa ministarka“, „Narodni poslanik“, „Protekcija“, „Ožalošćena porodica“, „Pokojnik“).

1938 – Vazduhoplovstvo generala Fransiska Franka bombardovalo je u Španskom građanskom ratu Barselonu i Valensiju. Poginulo je najmanje 700 ljudi.

1945 – Sovjetska Crvena armija u prodoru ka Berlinu u Drugom svetskom ratu, zauzela je poljski grad Krakov.

1960 – Rođen Žarko Laušević, pozorišni, filmski i TV glumac.

1966 – Indira Gandi je izabrana za predsednicu Vlade Indije, osam dana posle iznenadne smrti premijera Lala Bahadura Šastrija. Siki ekstremisti, pripadnici njenog ličnog obezbeđenja ubili su je 31. novembra 1984. ispred rezidencije u Nju Delhiju.

1983 – Umro je lekar i naučnik Aleksandar Kostić, autor prvih jugoslovenskih udžbenika „Osnove histologije“ i „Osnove embriologije“ i „Medicinskog rečnika“ koji je preveden na više stranih jezika.

1983 – U Boliviji je uhapšen ratni zločinac Klaus Barbi, zloglasni nacistički šef Liona u Francuskoj pod nemačkom okupacijom u Drugom svetskom ratu.

1989 – SSSR je saopštio da će jednostrano povući iz Evrope deo nuklearnih raketa kratkog dometa.

1993 – Prve američke jedinice napustile su Somaliju posle neuspele intervencije SAD u toj afričkoj zemlji.

1995 – Ruske trupe zauzele su predsedničku palatu u Groznom, glavnom gradu Čečenije.

2000 – U egzilu u Tunisu je umro bivši italijanski premijer Betino Kraksi, koji je napustio Italiju 1994. nakon što je optužen za korupciju.

2003 – Vlasti u Indiji su saopštile da je od veoma velike hladnoće u delovima Indije, Bangladeša i Nepala, od decembra 2002. umrlo 1.300 ljudi.

2007 – Umro je Deni Doerti, član popularne muzičke grupe 60-ih, ‚‚Mamas and papas“, poznate po hitovima kao što su „California dreamin “ i ‚‚Monday Monday“ .

2011 – Evropski parlament u Strazburu je ratifikovao Sporazum Srbije i EU o stabilizaciji i pridruživanju (SSP) i izglasao Rezoluciju o evropskoj integraciji Srbije, kojom se pozivaju preostale članice Unije da ratifikuju taj sporazum i pruža podrška prijemu Srbije u EU.

2016 – Umro je Etore Skola, italijanski reditelj više od 40 igranih i dokumentarnih filmova, od kojih su najpoznatiji „Dobar, loš, zao“ (Brutti, sporchi e cattivi), „Poseban dan“ (Una Giornata particolare) i „Viva Italia“.

 

OSTAVI KOMENTAR

Please enter your comment!
Please enter your name here